Fortepian to klawiszowy instrument strunowy z poziomym (fortepian) lub pionowym (fortepian) układem strun.
Fortepian jest jednym z najpowszechniejszych instrumentów muzycznych, w których dźwięk jest wytwarzany za pomocą młotków i strun o różnej grubości. Te pierwsze uderzają w drugie podczas naciskania klawiszy, w wyniku czego instrument generuje dźwięki o określonej wysokości i amplitudzie.
Produkcja dźwięku to nie tylko stalowe struny pokryte miedzią lub srebrem, ale także żeliwna rama i rezonansowa płyta rezonansowa, które wzmacniają fale dźwiękowe i wydłużają czas ich trwania. Tak więc, jeśli naciśniesz klawisz pianina, dźwięk będzie trwał do 3-4 sekund, stopniowo zanikając w miarę zmniejszania się wibracji struny.
Historia fortepianu
Metoda perkusyjna zaczęła wydobywać muzykę ze smyczków już w XIV wieku we Francji. Mowa o poprzednikach współczesnych fortepianów – klawesynach. Następnie technologia ta została zastosowana w klawikordach, ale nie uchroniło to instrumentu przed jego główną wadą - szybko zanikającym dźwiękiem. Trwało to mniej niż sekundę przy tej samej głośności, co wykluczało możliwość wykonywania dynamicznych kompozycji.
Powodem był brak rezonansu, ale stało się to znane dopiero w XVII wieku – po odpowiednim odkryciu przez Galileo Galilei. W międzyczasie muzyczni mistrzowie działali intuicyjnie, kontynuując udoskonalanie klasycznych wersji klawesynu i klawikordu.
Na początku XVIII wieku eksperymenty zostały zwieńczone bezprecedensowym sukcesem, gdy włoski mistrz Bartolomeo Cristofori w 1907 roku zaprezentował nowy typ strunowych instrumentów młoteczkowych - gravicembalo col piano e forte, nazwany później "fortepianem".
W nich młoteczki umieszczono pod strunami, a czas trwania i dynamikę dźwięku zapewniał rezonator. W latach 1716-1721 projekt instrumentu udoskonalali rzemieślnicy francuscy i niemieccy, w szczególności Jean Marius i Gottlieb Schroeter. Nieco później Sebastian Erard zaproponował mechanikę podwójnej próby, która pozwala wydobyć długi (powoli zanikający) dźwięk po szybkim naciśnięciu klawisza.
Jeśli mówimy o pierwszym fortepianie w jego nowoczesnym ujęciu, został on wynaleziony w 1800 roku przez amerykańskiego mistrza Johna Isaaca Hawkinsa. W tym instrumencie po raz pierwszy struny były prostopadłe do podłoża, dzięki czemu stał się bardziej zwarty i wygodny.
Austriak Matthias Müller, który przedstawił podobny projekt w 1801 r., również był zaangażowany w podobny rozwój. W tym samym okresie pianino, wcześniej sterowane tylko za pomocą klawiszy, otrzymało dwa pedały, które pozwalają na regulację barwy, czasu trwania i dynamiki dźwięku.
Popularność fortepianu zaczęła gwałtownie rosnąć od XIX wieku: stał się on jednym z głównych instrumentów muzycznych, najpierw w Europie i USA, a następnie w innych krajach. W 1818 r. uruchomiono jego produkcję w Cesarstwie Rosyjskim: u mistrzów Tischnera i Virty, aw 1828 r. w Austrii u mistrza Ignaza Bösendorfera. Marka fortepianów Bösendorfer o tej samej nazwie istnieje do dziś i jest najstarszą z istniejących na świecie.
Równie znaczący wkład w produkcję instrumentów młoteczkowych klawiszowych miała firma Steinway & Sons z USA, której produkty w połowie XIX wieku nie miały sobie równych pod względem jakości.
Fortepian i elektryczność
Całkowita elektryfikacja początku i połowy XX wieku nie mogła nie wpłynąć na sferę muzyczną, a już w latach 20. ubiegłego wieku zaczęły pojawiać się pierwsze modele pianin elektrycznych.
W nich wydobywanie dźwięku odbywało się mechanicznie - za pomocą młotków i strun, a przetwarzanie dźwięku - elektrycznie: za pomocą przetwornika. Jednym z pierwszych modeli takich fortepianów był Vivi-Tone Clavier amerykańskiego inżyniera Lloyda Loara, zaprezentowany w 1929 roku.
Głównymi zaletami narzędzi elektromechanicznych w porównaniu z narzędziami mechanicznymi były ich kompaktowość i niski koszt. Znacznie lepiej nadawały się do tras koncertowych i występów plenerowych, szybko zdobywając światową popularność aż do końca lat 70-tych XX wieku.
W latach 80. zaczęły je aktywnie zastępować jeszcze bardziej zaawansowane i kompaktowe urządzenia - pianina elektroniczne, które wytwarzały dźwięk bez użycia części mechanicznych. W rzeczywistości naśladowali tylko dźwięki smyczków, ale robili to tak identycznie, że w połowie lat 90. nieporęczne fortepiany i pianina zostały prawie całkowicie wyparte ze sceny muzycznej.
Obecnie pianina elektroniczne są powszechnie znane jako „syntezatory” i mogą generować ogromną różnorodność dźwięków, od klasycznych instrumentów strunowych po głosy ludzi, ptaków i zwierząt. Współczesne pojęcie „klawiszowca” kojarzy się przede wszystkim z syntezatorem, a dopiero potem z pianinami mechanicznymi i pianinami, które już dawno przestały być zjawiskiem masowym.
